شبکه های اجتماعی (1) - یادداشت‌ها و نظرات و اقدامات سنجیده‌تر

بسم الله الرحمن الرحیم 

آغاز ماجرا ... 

مطلب مندرج در یک وبلاگ، آغاز نگرانی و دغدغه های عمیق پیرامون شبکه های اجتماعی از قبیل Facebook , Viber و سایر رسانه های از این دست نبود، بلکه سرریز شدن کاسه صبرمان بود ... 

مطلب وبلاگ مذکور : 

"چرا فیلتر صحنه‌های نبرد نوین اسلام و شیطان؟!!!

وی‌چت فیلتر!فیس‌بوک فیلتر!

برادر یا خواهر عزیزی که این یادداشت را نوشتی. همه ما می‌دانیم که زمانی که امام زمان(عج) ظهور می‌کنند، تمامی امکانات عالم برای یاری ایشان بسیج می‌شوند و به کار می‌آیند.برخلاف شما که دوره افتاده‌اید و می‌گویید وایبر استفاده نکنید و به گفته خودتان جواب یکسانی می‌شنوید،من دوره نیفتاده‌ام که از صحنه نبرد نوین فرار کنم، بلکه ترجیح دادم در زمین خودشان بازی کنم.فیلتر کردن که دوای درد ما نیست برادر یا خواهر من!اتفاقاً همین‌جاها صحنه‌های نبرد نوین حق‌وباطل است. در همین نرم‌افزارها کم نیستند افراد دلسوزی در سراسر دنیا که برای اسلام و امام‌زمان(عج) فعالیت می‌کنند.چرا فواید بی‌شمار این نرم‌افزارها را نمی‌گویید؟
چرا صرفه‌جویی در هزینه‌های عمومی کشور و تعامل بیشتر اعضای خانواده‌هایی که از هم دور هستند را درشت نمی‌کنید؟

فرض می‌کنم مال اسرائیل است(چون حرف شما برای من سند نمی‌شود)، خب باید فرار بکنیم؟

بد نیست همه ما کمی در یادداشت‌ها و نظرات و اقدامات خود، سنجیده‌تر عمل کنیم. شبکه اجتماعی بومی که اگر اشتباه نکنم در سایت تبیان راه افتاد، چقدر پیشرفت کرد؟ هنوز ورد زبان همه جوانان، فیس‌بوک است؛ تازه خریدوفروش VPN و فیلترشکن‌های آن هم شده دکانی برای برخی عده که همین خودش دردنامه‌ای است."

و اما

قسمت اول بحث پیرامون شبکه های اجتماعی 

بسم الله الرحمن الرحیم

"ما فتح کننده دل ها و ضمیرها و وجدان ها در سطح جهان خواهیم بود، ما انسان های جهان را به حاکمیت انسان بر خویشتن و آزاد شدن انسان از حاکمیت آنچه غیر انسان است خواهیم رساند، چون وقتی انسان بر خودش حاکم باشد به خدا نزدیک است و وقتی خدا را بر خودش حاکم کند، نتیجه اش این است که خودش هم بر خودش حاکم شده،آیا  آن مردی، آن زنی که اسیر هوس های سرکش خودش است برخودش حاکم است؟ نه او اسیر است"                "شهید بهشتی"

بحث پیرامون شبکه های اجتماعی آنقدر گسترده و جنجال برانگیز شده که نوشتن در این موضوع کار دشواری ست. پرداختن به سیاست های فیلترینگ، مباحث فرهنگی، اجتماعی و هزاران بحث دیگر، خارج از توان علمی و فکری حقیر و حتی یک جمع محدود است بل این چالش بزرگ نیاز به موسسات تحقیقاتی توانمند و مستقل دارد تا با بهره گیری از کارشناسان مختلف حوزه های روانشناسی، اجتماعی و حتی اقتصادی این مباحث را به گفتگو و بحث و پژوهش گذارند و نتایج آن را در اختیار جامعه اسلامی قرار دهند.

بنابراین این نوشته ها نیز نمی توانند جامع و کامل به بحث و بررسی بپردازند و یا همچون نویسنده عزیز وبلاگ "من گوسفند نیستم" قصد آن ندارد فتوایی پیرامون جهاد "صحنه های نبرد نوین " صادر کند، چه آنکه نویسنده نیز تاکید کرده : "بد نیست همه ما کمی در یادداشت‌ها و نظرات و اقدامات خود، سنجیده‌تر عمل کنیم." اگر چه خود به این گفته پایبند نبوده است. چه آنکه حل این پازل پیچیده نیاز به جامع نگری دور از هرگونه تعصب و عقده گشایی دارد،

باید تاکید کنیم که سیاست فیلترینگ و اقداماتی از این قبیل مدت هاست که ناکارامدی خود را نشان داده اند، با یک جستجوی ساده می توان متوجه شد بیش از 63 مورد جایگزین برای نرم افزار Viber موجود است، اما نبود یک استراتژی واحد فرهنگی و اجتماعی و حتی مسدودسازی در مواجه با این موضوعات، اشتباهی جبران ناپذیر است.  از این رو قصد داریم با همراهی گروهی از دوستان مومن و انقلابی اولا نگاهی در وسع خودمان جامع به این شبکه ها و فواید و مضرات آنها و در کنار آن ارائه پیشنهاداتی داشته باشیم، ثانیا سعی بر آن است که واقعیات و نه توهمات (چه مثبت و چه منفی) در مورد این شبکه ها بحث و بررسی شود و از آن مهم تر نظرات کاربران پیرامون این موضوع دریافت شود.  ثالثا برای برخی دوستان چند نمونه از یادداشت های سنجیده بیاوریم که خدای نکرده معنای یادداشت سنجیده را گم نکنیم و البته دوستان را به تشریح بی شمار فایده ای که برای شبکه های اجتماعی قائل هستند دعوت کنیم. 

 برای آغاز قسمت اول، نوشته دوست مومن، انقلابی و تحلیل گر منصف "محمدرضا روستا" عزیز تقدیم می شود (نقل از وبلاگ "دمکه ویدار"  )، مطلب محمدرضا در دو بخش بررسی محتوایی و تاثیر قالبی ارائه شده، در پایان موارد نیز پیشنهادهای ارزشمندی ارائه شده است: 

" اجتماع فردی" 

 

همه گیر شدن شبکه های  اجتماعی در اینترنت و این روزها در گوشی های همراه باعث شده تا عده ای به این فکر کنند که این ابزار چه مزایا و یا معایبی دارد. عده ای هم بی توجه به هر چیزی فقط از هر ابزار جدیدی به خاطر جو حاکم در جامعه استفاده می کنند بدون توجه به ماهیت آن.

الف) آثار محتوایی (مربوط به مطالب و اطلاعات موجود در این فضا ها)

1-حرف بیهوده: آیه سوم سوره مومنون در توصیف افراد مومن آنها را اینگونه معرفی می کند: "وَ الَّذِین‌َ هُم‌ْ عَن‌ِ اللَّغْوِ مُعْرِضُون‌َ ؛(مؤمنون‌،3)و آن‌ها که از لغو و بیهودگی روی گردانند."جای هیچ شکی نیست که بخش اعظمی از مکالمات و تبادل اطلاعات در این فضاها به مسائل بی اهمیت و کم اهمیتی برمیگردد که شنیدن یا نشنیدنشان و دانستن یا ندانستنشان هیچ سود مادی و معنوی ندارد. این حرفها شامل پرداختن به افراد به اصطلاح هنرمند و ورزشکار می شود تا گفتن جوک ها و لودگی های مستهجن.

2-شایعه پراکنی: از آنجا که با این ابزار به راحتی با جمع کثیری از آدم ها در ارتباط هستیم در حالی که مستقیما هم مزاحم کسی نمی شویم، ابزار بسیار کارآمدی برای پخش و گسترش یک شایعه در اجتماع می شود. تکرار شایعات در گروه ها و از طرف افراد مختلف باور پذیری آن ها را بیش تر می کند. به طور جزئی تر دروغ پراکنی، آمیختن حق و باطل و ایجاد تردید در مردم نیز از کارکردهای این ابزار است.

3-از بین رفتن حریم های اخلاقی: صحبت کردن با افراد یا در مورد مسائلی که در عالم واقع حرف زدن از آنها ممکن است دشواری هایی داشته باشد اینجا بسیار راحت تر است. مکالمه با نامحرم، تبادل تصاویر خصوصی، و یا صحبت در مورد مسائل جنسی از نمونه های رفتارهایی است که به تدریج حریم های اخلاقی را در ذهن کاربر از بین می برد.

4-انتشار محتوای ضد اسلامی و ضد انقلابی: در چنین فضاهایی برخی افراد با توجه به سهولت (مورد 3) و گستردگی (مورد32) فراهم آمده به نشر افکار ضد اسلامی و ضد دینی می پردازند.

5-  گناهان کلامی: در چنین فضاهایی که فرصت بسیار، هزینه کم و شرم حضور کاهش می یابد انواع و اقسام تهمت ها، غیبت ها، ناسزا، تمسخر و سایر گناهان زبانی و کلامی به راحتی رخ می دهد.

6-  درز اطلاعات و مشکل امنیتی: هر چند سازندگان در تولید محتوا دخالت ندارند ولی به راحتی چه از طریق نرم افزار، چه از طریق گوشی و چه از طریق اینترنت می توانند به محتوای تولید شده دسترسی داشته باشند. به این وسیله ضمن جاسوسی و کسب اطلاعات از افرادی که مشخصا حامل برخی اطلاعات هستند می توانند با رصد افراد یک جامعه، از نحوه تفکر، سلیقه سیاسی اجتماعی، نوع ارتباطات و ... افراد جامعه مطلع شوند و با توجه به آن به تولید ابزارها و محتوای موثر اما مخرب جهت اعمال دشمنی ها و تامین منافع خود بپردازند.

و ...

پیشنهاد:

از آنجا که نظارت محتوایی در بسیاری از این ابزار دشوار است و حتی خود سازندگان و طراحان غربی هم کنترل زیادی بر محتوا ندارند می توان گفت که آثار محتوایی هدف اصلی دشمن در طراحی چنین ایده هایی نیست. هرچند نادیده گرفتن آسیب های محتوایی به هیچ وجه توصیه نمی شود. بایستی با فراهم کرد بستری با استفاده از نیروهای مومن و انقلابی فضای عمومی این اجتماع های مجازی را به نفع جریان انقلاب اسلامی تغییر داد. لازمه ی این کار حضور معنا دار، سرشار از محتوای غنی اسلامی، با تاکید بر آرمانهای انقلاب اسلامی در این فضا هاست. به شیوه ای نوین این اجتماعات مجازی مومنانه می تواند شبیه نماز جماعت و جمعه، نشانگر اتحاد، انسجام، و تظاهری بر توفق دین در جامعه ما باشد.

ب) تاثیر قالبی (مربوط به نحوه و شرایط استفاده از چنین ابزاری)

1-  اعتیاد: ناگفته پیداست که استفاده از این ابزارها اعتیاد آور است و طبق تحقیقات علمی انجام گرفته در جهان، آثار اعتیاد به این ابزارها (اینترنت، رایانه و ...) به دلیل آثار فیزیکی و روانی مشابه، تقریبا همانند آثار اعتیاد به مواد مخدر است.

2-آسیب های جسمی: که با توجه به استفاده از رایانه شخصی، لپ تاپ، تبلت و گوشی همراه آثار مختلفی را می توان برشمرد که اکثرا ناشی از استفاده مداوم و طولانی مدت است، از قبیل فشار به ستون فقرات، گردن، انگشتان دست، چشم و حتی به هم خوردن ساعت بدن و زمان خواب و بیداری و موارد این چنینی.

3-آسیب بر روابط خانوادگی: عموما جذابیت این فضاها باعث می شود فرد ساعتها در این فضاها مشغول باشد و درگیری در این فضا در حالی که دیگران نمی دانند که الان فرد در چه مرحله ای از گفت و گو قرار دارد باعث می شود صحبتها و رفتارهای اطرافیان از جمله خانواده باعث نارحتی  فرد و در نتیجه پرخاشگری نسبت به پدر و مادر، همسر و ... شود. بی توجهی به افراد حاضر در محیط خانواده هم گونه ی دیگری از این آسیب هاست.

4-از بین رفتن سنت صله رحم و نشست های واقعی: به دلیل آسانی و در دسترس بودن این ابزارها، افراد از اقوام گرفته تا دوستان و آشنایان گاها ترجیح می دهند روابط خود را در سطح همین ارتباطات مجازی تقلیل دهند. آدم ها علیرغم ارتباطات گسترده روز به روز از هم دورتر می شوند. و از آن طرف ترس از تنها بودن و تنها شدن افراد را تشویق می کند تا بیش تر در این فضاها باشند و دنبال پیوندهای بیش تر و بیش تر، هر چند نامربوط و بیهوده، باشند.

5-  فرد گرایی: هر چند بر این ابزار نام شبکه های اجتماعی می گذاریم ولی به شدت روحیه فرد گرایی در آن گسترش می یابد. فرد  در عین اینکه تنهاست و روابط حقیقی اش با دنیا کمرنگ شده با اجتماعی مجازی عموما از طریق متن و بدون ابراز و بازخورد احساسی عمیق در ارتباط است.

6-انزوا طلبی: از آنجا که ارتباطات حقیقی به تدریج گسسته می شود فرد به گوشه ای خزیده و سر در رایانه یا گوشی خود با دنیایی که در برخی موارد افرادش هویتی ناشناس دارند به سر می برد.

7-تغییر سبک زندگی: شاید بتوان این عنوان را روی تمام اثرات مخرب قالبی این شبکه های اجتماعی دانست. درگیرشدن با شبکه های اجتماعی بستری برای انواع گناهان چه گناهان کلامی و چه گناهان جنسی و ترک بسیاری از رفتارهای پسندیده از جمله مراوده با خانواده، صله رحم، حتی نماز اول وقت و ... می شود.

پیشنهاد:

چیزی که می تواند عمده ی این آسیب ها را کاهش دهد برنامه ریزی و ایجاد محدودیت زمانی در استفاده از این ایزار است. این ابزار بایستی بخش کوچکی از زندگی یاشد نه اینکه همه ی فعالیت های زندگی بر محور ان باشد. مثل کسانی که دنبال حرف جالبند برای نشر در این شبکه ها، عکس می گیرند برای این فضا و ... . واگر می خواهیم نرم افزار ایرانی تولید کنیم باید توجه کرد که این فناوری متعلق به فرهنگ غرب است، صرف کپی برداری از آن باعث از بین رفتن آسیب های ان نمی شود. باید گوشه ای از فرهنگ ایرانی اسلامی ما در آن باشد... مثل یاد اوری اوقات شرعی، محدودیت زمان مکالمه مستمر، یا چیزهایی دیگر که باید در مورد آن بیش تر فکر کرد.